Gần 150 triệu người sử dụng đồng franc của Cộng đồng Tài chính Châu Phi (CFA) hàng ngày, từ Senegal ở cực tây đến Gabon ở trung tâm lục địa.
Được lưu hành ở 14 quốc gia, đồng franc CFA được gắn với đồng euro, được in ở Pháp và chính sách tiền tệ của nó được kiểm soát bởi các cường quốc phương Tây. Như Fodé Diop, nhà phát triển Bitcoin (BTC) Lightning đến từ Senegal nói chi tiết: “IMF và chính phủ Pháp vẫn kiểm soát tiền tệ”.
Trong khi tỷ giá chính thức của đồng euro là 1 euro tương đương 655,96 franc CFA, sức mua của nó đã bị giảm theo thời gian. Năm 1994, Ngân hàng Thế giới đã phá giá đồng franc CFA so với đồng franc Pháp từ 1:50 xuống 1: 100. Tại thời điểm đó, sau một đêm ngủ dậy, người dân Tây Phi bàng hoàng nhận ra giá trị khoản tiền tiết kiệm cả đời của họ đã bị cắt giảm một nửa.
Gloire, người sáng lập Kiveclair, một dự án tị nạn lấy cảm hứng từ Bitcoin Beach ở Congo chia sẻ với Cointelegraph rằng CFA “khiến toàn bộ các quốc gia phụ thuộc” và “Những người đau khổ nhất luôn là những người nghèo khổ”. Ông giải thích tình hình năm 1994:
“Ví dụ nổi bật nhất là hành động phá giá đồng Franc CFA của Pháp năm 1994. Không có gì đảm bảo rằng điều như vậy sẽ không xảy ra nữa, đặc biệt là khi nền kinh tế toàn cầu đang bị đe dọa”.
Trước khi tạo ra Bitcoin, người Tây Phi có thể lưu trữ tiền của họ bằng euro, đô la Mỹ hoặc các cách lưu trữ truyền thống như bất động sản và hàng hóa. Tuy nhiên, đối với những người bình thường, những lựa chọn đó không phải lúc nào cũng sẵn sàng.
Mama Bitcoin, nhà bán lẻ đầu tiên chấp nhận tiền điện tử ở Senegal cho rằng CFA đang “tước tuyền”. Cô nghĩ Bitcoin có thể là một lối thoát.
“Tiền của chúng tôi là tiền thuộc địa, thuộc về Pháp và CFA cũng là từ Pháp. Tuy nhiên, Bitcoin thuộc về tất cả mọi người.”
Bitcoin và tiền điện tử thực sự có thể được coi là một giải pháp khả thi. Tại Senegal, Mouhammad Dieng, người đồng sáng lập SenBlock, một tổ chức phi lợi nhuận về quảng bá và áp dụng tiền điện tử đã bày tỏ với Cointelegraph rằng ông không thích CFA, vì chính sách tiền tệ của CFA không cho phép họ phát triển. Bitcoin là một giải pháp thay thế ít rủi ro hơn để thực hiện chuyển đổi sang một loại tiền kỹ thuật số của châu Phi”.
Điều thú vị là, hy vọng thay thế CFA không bị hạn chế đối với những người ủng hộ tiền điện tử ở cơ sở. Chính phủ các nước Tây Phi đã có động thái thiết lập một số quyền tự chủ và lên tiếng điều chỉnh và cải thiện CFA.
Theo chính sách tiền tệ hiện tại, các quốc gia thuộc CFA phải giao dịch tiền tệ với Pháp nhiều hơn so với các quốc gia khác do ràng buộc thuộc địa – điều này cho thấy sự thiếu có chủ quyền đối với tiền tệ.
ECO – một loại tiền tệ mới đã được đưa ra để thay thế cho CFA. Tuy nhiên, nó vẫn sẽ gắn với đồng euro và ưu tiên Pháp. Liên quan đến tiền kỹ thuật số mà Dieng đề cập, e-Naira, đồng tiền ký thuật số của nước láng giềng Nigeria, đã ảnh hưởng đến quan điểm của chính phủ các nước thuộc CFA về tiền điện tử và CBDC. Tuy nhiên, hiện tại vẫn chưa có kế hoạch cụ thể nào cho e-ECO hoặc e-CFA.
Mặc dù vậy, để phát triển một loại tiền tệ có sức ảnh hưởng hơn trong các lãnh thổ châu Phi của CFA là rất tiềm năng. CFA là khu vực có GDP vào khoảng 170 tỷ đô la và bao gồm 14 quốc gia độc lập. Khu vực này có thế mạnh về tài nguyên, đặc biệt là nông nghiệp và khoáng sản đều chưa được khai thác nhiều.
Pape Alioune, một kỹ sư phần mềm đã thành lập Shintsha, một sàn giao dịch tiền điện tử cho phép thanh toán qua điện thoại di động, chia sẻ với Cointelegraph: “Khi một quốc gia muốn phát triển tự chủ, đồng tiền riêng của mình hoặc ít nhất là một đồng tiền trung lập.”
Đội ngũ Senegal đứng sau Shintsha ở Nam Phi – sắp đổi thương hiệu thành Mole App – đã tạo ra một cách sáng tạo để giải quyết tình trạng giao dịch cấp thấp ở châu Phi. Sàn giao dịch hy vọng ngày càng có nhiều người Châu Phi tham gia vào Bitcoin và tiền điện tử thông qua dịch vụ thanh toán trên điện thoại (Mobile money), một giải pháp tập trung vào Châu Phi.
Thanh toán qua điện thoại, ban đầu xuất phát từ một phát minh của người Kenya có tên M-Pesa, cho phép các chủ thẻ sim thanh toán tín dụng cho nhau. Sau đó bắt đầu phổ biến ở khu vực Châu Phi cận Sahara, từ Senegal đến Somalia cho đến Malawi. Ngoài sự tồn tại của Free Mobile và Wave, Orange money vẫn là một trong những đại lý phổ biến nhất.
Theo ước tính của Alioune “hơn 80% dân số trưởng thành sử dụng thanh toán qua điện thoại ở Senegal và tương tự với các quốc gia trong khu vực CFA”. Người châu Phi sử dụng công nghệ giống như cách người Bắc Âu sử dụng thanh toán không tiếp xúc – nó đã trở thành một phản xạ, một phần của thói quen hàng ngày.
Người sáng lập Bitcoin Senegal – Nourou cho biết: “Mặc dù có một cảm giác về tương lai phát triển của tiền điện tử ở Tây Phi, nhưng “Giáo dục vẫn là rào cản quan trọng nhất cần vượt qua”.
Đối với Nourou, do tỷ lệ biết chữ ở Tây Phi chỉ là 50%, ông đã nói chuyện với các chủ doanh nghiệp, doanh nhân và các thành viên có học thức trong cộng đồng. “Ở Tây Phi, đa số mọi người đều đã nghe nói về Bitcoin. Thách thức hiện tại là việc tiếp cận đúng người và truyền bá nhận thức”.
Nourou đồng ý với Gloire rằng không chỉ cần hiểu biết về Bitcoin, mà “giáo dục để hiểu biết về tiền là hoàn toàn cần thiết”. Gloire cho biết thêm rằng trong khi tìm hiểu về tiền bạc là điều quan trọng, mọi người phải hiểu rằng “chúng ta có thể quyết định vận mệnh của mình mà không cần xin phép bất cứ ai”.
Ông đưa ra ví dụ về việc điện thoại thông minh đang “thâm nhập vào châu Phi với tốc độ nhanh chóng”, để minh họa rằng châu Phi có thể tiếp nhận các công nghệ mới và bắt nhịp cùng với chúng. Có tới 46% dân số vùng cận Sahara ở châu Phi có điện thoại thông minh và bằng chứng là thanh toán bằng điện thoại đang bùng nổ.
“Thách thức lớn nhất là giáo dục cho những người trẻ rằng một chiệc smartphone có kết nối mạng là vũ khí hiệu quả để bảo vệ bản thân khỏi CFA, và sử dụng Bitcoin là một giải pháp”.
Đối với Idrissa Seck, một người đam mê Bitcoin và đại lý thanh toán ngân hàng, hiểu tiền là chìa khóa để mở ra sự hiểu biết về Bitcoin. Ông tin rằng “Để hiểu và cuối cùng yêu Bitcoin, bạn phải hiểu về tiền và hệ thống tài chính hiện tại”.
Dieng lặp lại, “giáo dục, giáo dục, giáo dục,” và nhấn mạnh bạn phải dùng “ít nhất 50 giờ học trước khi đầu tư vào tiền điện tử”.
Liên quan đến tương lai của Bitcoin và tiền điện tử trong khu vực CFA, Gloire được truyền cảm hứng từ “trải nghiệm của Salvador”. Quốc gia đầu tiên chấp nhận Bitcoin dưới dạng đấu thầu hợp pháp, trái phiếu Bitcoin của El Salvador đang được nhiều người mong mỏi.
Theo Mama Bitcoin, Châu Phi có tất cả các yếu tố thuận lợi để sử dụng tiền điện tử một cách có ý nghĩa. Nó đang trên con đường dẫn đến nhiều quyền tự do hơn. Nó khẳng định lại khải niệm rằng “Bitcoin thuộc về tất cả mọi người.”
Nguồn: Cointelegraph